CRI Online

د ممپلي او د چرګ غوښې برشي خوراک او د سوربانجانو او د هګيو ښوروا

cri     (GMT+08:00) 2015-04-02 10:27:00

ممپلی ډېره خوندوره وچه مېوه ده. په ممپلي کې ډېر ډوله ويتامينونه او معدني مواد موجود دي چې د انسان روغتيا لپاره ډېر ضروري دي. له ممپلي څخه بېلا بېل خوراکونه جوړېدای شي، لکه په هغو اوبو کې جوش او پخول شوي ممپلي چې بېلا بېلې مسالې پکې اچول شوي يا په غوړيو کې سره شوي ممپلي د زياتو خلکو ډېر خوش دي. برسيره پر دې، خلک هم کولای شي چې د ممپلي او د نورو سبزيو يا غوښو په واسطه بېلا بېل خوراکونه جوړ کړي. لکه د ممپلي او د چرګ غوښې برش. د دغه خوراک جوړونه په دې ډول ده چې لومړی پنځوس يا سل ګرامه خام ممپلي، د چرګ سيني برخه نيم کيلو غوښه، يو يا دوه بادرنګه، څو دانې وچ سور مرچ، برابره مالګه، لږ څه بوره، نيم کيلو غوړي تيار کړئ. بيا غوړي په ديګ کې واچوي او ديګ د اور دپاسه کېږدئ، خو اور سخت نه وي، غوړي چې ګرم شي، خام ممپلي پکې واچوئ او و يې لړئ څو چې ممپلي تور رنګ پيدا نه کړي، ممپلي چې پاخه شول او رنګ يې سور شو، له غوړيو څخه يې راوباسئ او په بل لوښي کې يې واچوئ، وروسته د چرګ غوښه ټوټه ټوټه کړئ چې شکل يې د برش په شان وي، بيا يې په يوه کاسه کې واچوئ او برابر سوس، لږ څه بوره او سرېښناک مواد پکې واچوئ او سره يو ځای يې ولړئ. وروسته په نوموړي ديګ کې چې برابر غوړي پکې پاتې دي، بيا د اور دپاسه کېږدئ، غوړي چې سره شي، سور مرچ چې ميده ميده شوي، پکې واچوئ، بيا ژر نوموړې غوښې پکې واچوئ او و يې لړئ. غوښې چې پخې شي، نوموړي تيار شوي ممپلي او د برش په شکل پرې شوي بادرنګ يو ځای پکې واچوئ او ژر يې ولړئ او په پای کې برابره مالګه پکې واچوئ. نو په دې ډول دغه خوراک تيارېږي. دغه خوراک نه يوازې ډېر خوندور بلکې رنګ يې هم ډېر ښکلی ښکاري. که څه هم ممپلي زيات غذايي ارزښت لري، مګر د ممپلي زيات خوړل د هغو کسانو لپاره مساعد نه دي چې د معدې او د کولمو د هاضمې لياقت يې کمزور دي. بله خوا دا ده چې په غوړي کې سره شوي ممپلي په سرکه کې واچوي او و يې خوري چې دا د هغو کسانو لپاره ګټور دي چې د رګ په کلکوالي اخته دي.

 

زيات خلک دا عادت لري چې د ډوډۍ له خوړلو مخکې يا وروسته لږ څه ښوروا خوري. اړوند ډاکتر وايي چې د ډوډۍ خوړلو په وخت کې لږ څه ښوروا څښل خصوصاً د ډوډۍ له خوړلو مخکې يوه کاسه ښوروا څښل د روغتيا ساتنې لپاره ګټور دي. مثلاً په ژمي کې له دې امله چې هوا يخه ده، د انسان د تنفس په وخت کې يخه هوا معدې ته داخلېږي. که د ډوډۍ له خوړلو مخکې لږ څه ګرمه ښوروا وڅښي، يخه هوا به له معدې څخه وايستل شي. خو که ښوروا نه څښي او سمدلاسه وچه ډوډۍ وخوري چې په نتيجه کې به حتماُ معدې ته زيانونه ورسوي. په دې وجه زاړه يا واړه بايد دې ته متوجه شي، ځکه د ماشومانو او زړو کسانو د معدې د هاضمې لياقت کمزور دي. نو له ډوډۍ مخکې ښوروا څښل د دوی د هاضمې لپاره ګټور دي. د سوربانجان او هګيو ښوروا نه يوازې ډېر خوند لري، بلکې د غذا له نظره د روغتيا لپاره ډېر ارزښت لري. د نوموړې ښوروا جوړونه په دې ډول ده: لومړی دوه سوربانجان او درې هګۍ، لږ څه شين پياز، برابره مالګه، سرېښناک مواد تيار کړئ. د سوربانجان له مينځلو وروسته پوستکي يې لېرې کړئ او په کوچنيو ټوټو ټوټو يې وويشي او په يوه کاسه کې واچوئ. ور پسې هګۍپه يوه بله کاسه کې ماتې کړئ او و يې لړئ. بيا لږ څه شين پياز ميده ميده کړئ. وروسته ديګ د اوردپاسه کېږدئ او پکې برابر غوړي واچوئ. غوړي چې سره شي، ميده شوي شين پياز پکې واچوئ. کله چې په غوړيو کې د سره شوي شين پياز خوش بويي رامنځته شي، ټوټه شوي سوربانجن پکې واچوئ او و يې لړئ. کله چې سوربانجان نرم شي، درې يا څلور کاسې اوبه پکې زياتې کړئ او جوش يې کړئ. کله چې اوبه جوش شي، لږ څه سرېښناک مواد پکې واچوئ. اوبه چې لږ څه ټينګې شي، ماتې شوې هګۍ ورو ورو پکې واچوئ او په عين وخت کې ښوروا ولړئ. کله چې ژيړ رنګه هګۍ د ګلانو په شان په ښوروا کې پورته شي، برابره مالګه پکې واچوئ. و په دې وخت کې دغه ښوروا تياره شوه. دغه ډول ښوروا نه يوازې ډېر خوند لري، بلکې د زاړو او واړو يا د لويانو لپاره ډېره ګټوره ده. دغه راز د خلکو اشتيها هم زياتولای شي.


اړوندې ليکنې
د مېلمنو ليکنځای