د سوربانجن او پسه غوښه او د مولۍ او د پسه غوښې ښوروا

د نورو غوښو په نسبت د پسه غوښه نرمه او خوند يې زيات دی، نو ډېر خلک د پسه غوښه خوښوي. له سوربانجن سره د پسه غوښه يو ډول ډېر خوندور خوراک دی او جوړونه يې په دې ډول ده. لومړی نيم کيلو د پسه غوښه، برابر غوړي، مالګه، بوره، لږ څه نشايسه او يوه کوچنۍ پياله د سوربانجن يا رومي بانجن روب تيار کړي، د دغه خوراک جوړونه په دې ډول ده: اول ټوله غوښه په اوبو کې جوش او پخه کړي، غوښه چې پخه شي، بيا يې له اوبو څخه راوباسي او د تار په شکل يې پرې کړي. يعنی ريښې ريښې يې کړي. بيا په ديګ کې لږ څه غوړي واچوي، ديګ د اور دپاسه کېږدي، غوړي چې سره شي، د رومي بانجن روب لږ څه اوبه، برابره مالګه او بوره له غوښې سره يو ځای په ديګ کې واچوي او د لږ څه وخت لپاره يې جوش کړي. وروسته لږ نشاسته ور زياته کړي څو چې په ديګ کې شيره ټينګ شي. نو دغه خوراک تيارېږي. د دغو خواړو خصوصيت دا دی چې نه يواز رنګ يې ډېر ښکلی، بلکې خوږ او تريو خوند هم لري. ويل کېږي چې دا يو ډېر مزه دار خوراک دی. د زاړو واړو ډېر خوښېږي. خو د توجه وړ خبره دا ده چې د هغو کسانو لپاره چې هاضمي طاقت يې کمزور دی. ښه به دا وی چې د پسه غوښه زياته و نه خوري. خصوصاٌ د شپې د ډوډۍ په وخت کې بايد غوښه و نه خوري. ځکه تر شپې ډوډۍ وروسته د خوب وخت دی. که غوښه وخوړل شي، دا به معدې ته زيان ورسوي. په چين کې يوه اصطلاح شته چې وايي د سهار ډوډۍ دې ښه، د غرمې ډوډۍ دې ډېره او د ماښامۍ ډوډۍ دې لږه وي. خو افسوس خبره دا ده چې په ورځني ژوند کې يو زيات شمېر خلک د بېلا بېلو علتو له امله دغې تجربې نه مني، بلکې لا هم سهار لږه خوري. غرمه ساده خوري او د شپې په خپل نس کې د خوراکونو نندارتون جوړوي. که خلک په خپل ژوند کې کلونه کلونه داسې عادت وساتي، نو کله چې کره عمر ته ورسېږي، ډېر امکان شته چې په بېلا بېلو ناروغيو اخته کېږي. نو هيله ده چې د خپلې روغتيا ساتنې لپاره د خوراکونو خوړل کنترول کړي.

مولۍ يو ډول ډېره ښه سبزي ده چې غذايي ارزښت يې هم ډېر لوړ دی. د اړوندې څېړنې له مخې په مولۍ کې ويټامين اې، بي، سي او ځيني معدني مواد لکه کلسيم، فاسفورس او اوسپنه موجود دي. همدا شان مولۍ د هاضمې او د بلغم د لېرې کولو لپاره هم ګټوره ده. له مولۍ څخه هم ډول ډول خوراکونه جوړېدای شي. لکه د مولۍ او د پسه غوښې ښوروا. جوړونه يې په دې ډول ده: يوه يا دوه برابرې سپينې مولۍ د تار په شان يې اوږدې پرې کړئ، بيا په يو ديګ کې اوبه واچوئ او ديګ د اور دپاسه کېږدئ. کله چې اوبه واشيندلې، بيا د پسه غوښې څو کلولې کوفتې څو غوښې څو کلولي پکې واچوئ. کله چې د کوفتې کلولي پخې شوي، ټوټه شوې مولۍ پکې واچوئ. تر لږ څه وخت وروسته پکې لږ دنيا او د اړتيا وړ مالګه هم ور زياته کړئ. په دې توګه خوندوره ښوروا يا سوپ تيارېږي. د چين د عنعنوي طب له نظره مولۍ نه يوازې يو ډول ښه سبزي دخ، بلکې د درملي ارزښت يې هم ډېر لوړ دی. مثلا مولۍ د تودوخې ناروغۍ د مخنيوي او د معدې د هاضمې لپاره ګټوره ده. دغه راز په مولۍ کې ډېرې زياتې اوبه موجودې دي. که يې په اوبو کې پخې کړي او له اوبو سره يې وخوړل شي. د ورم د لېرې کولو او د ادرار لپاره مؤثر رول لري. مولي د ژمي موسم سابه دی. په ژمي کې هوا ډېره يخه او وچه وي، نو په دې موسم کې د سړو وهلو، ټوخې او داسې نورې ناروغۍ ډېرې وي چې ټول د وچې او يخې هوا له امله رامنځته کېږي. نو په دې موسم کې د انسان د روغتيا لپاره د اوبو پوره کول د توجه وړ مسئله ده. نو ډاکتران لارښوونه کوي چې په دې موسم کې د روغتيا ساتنې لپاره ښه به دا وي چې زياتې اوبه وڅښل شي. د ډوډۍ خوړلو په وخت کې زياتې اوبه لرونکې ميوې او سبزۍ وخورئ. تر څو مو د بدن اوبه پوره شي.