د اړوندې څيړنې له مخې د زړه او دماغ د رنګ پر ناروغۍ باندې اغزه لرونکي عوامل ډير دي چه په دي کې خوراکونه ، ورزش ، سګرټ ، شرابت ، رواني مسئله او داسي نور شامل دي ٠ په دي هکله څلور برخه د توجه وړ دي ٠ د خوراکونو په هکله بايد معقول خوراکونه وساتل شي ددي سره سم لومړي د خوراکونو قسمونه دي زيات وي چه په دي کې حبوبات د عمده خوراک په توګه وټاکل شي ، دوهم سبزي ، ميوي زيات وخوري ، دريم شيدې او د شيدې له خوا جوړ شوي خوراکونه ، د ماهي ، چرګانو غوښې او هکۍ تل وخوري ، د ځناور غوړي لږ وخوري ٠ څلورم، دخوراکونو اندازه دي دجسمي کار سره متوزن شي ، د بدن مساعد وزن دي وساتل شي٠ ،شپږم زيات مالګه او غوړي لرونکي خوراکونه نه خوري ، اوم خراب شوي خوراکونه نه خوري ٠ د مساعد ورزش په هکله د روغتيا د نړيوال سازمان د اعلام سره سم په پلي ګرزيدل په نړۍ کې تر ټولو نه ښه ورزش دي ٠ اړوندو کارپوهانو د درو وارو د نيم ساعت په نامه پيشهاد وړاندې کړي دي يعني هر سهار او د هر ماښام د ډوډۍ نه وروسته په جلا جلا توګه د نيم ساعت له پاره په پلي ګرزيدل او د غرمني ډوډۍ نه وروسته د نيم ساعت له پاره لږ څه خوب وکړي چه دا د صحت د قويوالي ، دزړه او دماغ د رګ د ناروغۍ د خرابوالي د مخنيوي او د ناروغيو د مقاومتي لياقت د ا وچتوالي له پاره تصديق اميز رول لوبولي شي ٠ په دي هکله د توجه وړ خبره دا ده چه بايد مساعد ورزش وساتل شي يعني بايد د عمر ، جنسيت او د بدن د روغتيايي حالتو سره سم وټاکل شي چه دا به ښه وي ، د ورزش نه وروسته سخت ستړي نه شي

او د زړه د حرکت سرعت چټګ نه شي ٠ بله د توجه وړ خبره دا ده چه سګرټ څکل د انسان د روغتيا له پاره يو ډير خطرناک عادت ګڼل کيږي او د زړه او دماغ د رګ ناروغۍ، د تنفس د ناروغۍ او د ځينو سرطان د راپيدا کيدو مهم سبب يي هم دي ٠