د اکتوبر د شپږمې نېټې د مازديګر په دوو بجو او ۴۲ دقيقو د ملګرو ملتونو د ژنيو د ملتونو ماڼۍ شلم لوی تالار له کسانو څخه ډک و او په غونډه کې د بېلا بېلو هېوادونو ګډونوال او خبريالان د يو پرېکړه ليک د مسودې په هکله د رايې ورکونې د نتيجې خپرېدو ته سترګې په لاره وو. کله چې ياده نتيجه په پرده کې خپره شوه، ډېرو ګډونوالو په چکچکو سره چينايي استازي ته مبارکي وويله.
په همدې ورځ د م.م د بشري حقونو شورا ۵۱مې غونډې ګډونوالو د شينجيانګ مسئلې په هکله د امريکا له خوا د وړاندې شوي پرېکړه ليک د مسودې په هکله رايې ورکړې. که څه هم امريکا دغه مسوده لیکلې او له ځينو لويديځو هېوادونو سره يې پر نورو غړو هېوادونو فشارونه اچولي، خو د دې شورا زياترو غړو هېوادونو په تېره بيا پرمختيايي هېوادونو له دې مسودې سره مخالفت وښوده، چې په پايله کې د امريکا په شمول د دغو لويديځو هېوادونو دسيسه ناکامه شوه.
امريکا او ځينو لويديځو هېوادونو وغوښتل، چې له دې مسودې څخه د لازيات ملاتړ د تر لاسه کولو لپاره دغه مسوده د يوې بې طرفه مسودې په توګه معرفي کړي، چې هېڅ سياسي موخه نه لري، خو درواغ يې د نورو هېوادونو د استازو له خوا افشا شول.
د کيوبا استازي دې ته په اشارې وویل، چې د دې مسودې موخه چين دی او حقيقت يې دا ده، چې لويديځ هېوادونه غواړي د بشري حقونو په پلمه خپله سياسي موخه تر لاسه کړي. نوموړي په خپله وينا کې دغه پوښتنه وړاندې کړې: چين د بشري حقونو شورا د غونډې په څو فرعي ناستو کې د شينجيانګ په باب معلومات وړاندې کړي او څو ځلې يې د بېلا بېلو هېوادونو ديپلوماتانو ته دغې سيمې ته د سفر بلنې ورکړې او حتی د کرونا وبا په موده کې يې همدغه ډول فعاليتونه تر سره کړل، خو د مسودې وړاندې کوونکو هېوادونو تل ويلي، چې هغوی د شينجيانګ مسئلې ته پاملرنه کوي، نو ولې یې استازي هېڅکله د چين په يادو فعاليتونو کې ګډون ونکړ؟
د وینزويلا استازي په خپله وينا کې وویل، چې دغه مسوده د چين په مقابل کې د امريکا او ځينو لويديځو هېوادونو دسيسه ده. هغو هېوادونو چې باداري لټوي، د بشري حقونو په وسيله ياده خطرناکه کړنه کړې ده. مونږ دغه کړنه سخته غندو او د هغوی تر څنګ ولاړ نه يو.
د پاکستان استازي په خپلو خبرو کې وویل، چې ځينو هېوادونو خپله سیاسي اراده د م.م د بشري حقونو پر شورا تحميل کړې، چې همدا د دې شورا اعتبار ته سخت زیان رسولی دی.
د م.م د ژنيو په دفتر او د سويس په نورو نړيوالو سازمانونو کې د چين دايمي استازي چن شيو په همدې ورځ په خپله وينا کې وویل، چې د امریکا په شمول ځينو هېوادونو ياده مسوده د يوې کړنلارې په توګه جوړه کړې، خو حقيقت دا ده، چې دوی غواړي د شينجيانګ د بشري حقونو تش په نامه مسئله د بشري حقونو شورا په اجنډا کې شامله کړي او د م.م د بشري حقونو د ارګان له لارې د چين په کورنيو چارو کې لاسوهنه وکړي، تر څو د شينجيانګ مسئلې په پلمه د چين د مخنيوي موخې ته ورسېږي.
هغه زياته کړه، چې د شينجيانګ په تړاو مسئله د بشري حقونو مسئله نه ده، بلکې د زورزیاتي، د تندلارۍ او بېلتون غوښتونکو د له منځه وړلو مسئله ده. د چين د حکومت په هڅو سره له څه باندې پنځو کلونو راهيسې په شينجيانګ کې د زورياتي هېڅ پېښه نه ده رامنځته شوې، چې له دې کبله د دې سیمې د بېلا بېلو قومونو د خلکو بشري حقونه تضمين شوي دي. امريکا په شينجيانګ کې د بشري حقونو پر حقيقت سترګې پټې کړې، چې همدا د شينجيانګ د خلکو پر بشري حقونو تر ټولو لوی تېری هم دی.
هغه په ځانګړي ډول دې ته په اشارې سره وويل، تر اوسه پورې د م.م د بشري حقونو شورا ټول پرېکړه ليکونه د پرمختيایي هېوادونو په مقابل کې دي، خو امريکا پر بشري حقونو خپلې تېری کوونکې کړنې له پامه غورځولي او د نورو هېوادونو د بشري حقونو په چارو کې يې لاسوهنه کړې ده. نوموړي زياته کړه، چې د يادې رايې ورکونې له نتيجې څخه ښکاري، چې عدالت تل د خلکو په زړه کې ساتل کيږي. د امريکا په شمول ځينو هېوادونو بشري مسئلې ته سياسي رنګ ورکړی، چې دغه کړنه به خامخا ناکامه شي.