د ورېښمو لارې د اقتصادي کمربند د ابادوونکو هېوادونو د خبري رسنيو د مسئولينو روزنیزه برنامه د تېر سپتمبر له ۲۱ مې نېټې څخه تر ۲۹ مې نېټې پورې د چين په شينجيانګ اويغور کورواکې سيمه کې ترسره شوه. دغه برنامه د چين د دولتي شورا د مطبوعاتي دفتر او د شينجيانګ د سيمه ييز حکومت د مطبوعاتي دفتر لخوا جوړه شوې او د بلژیک، کاناډا، جرمني، اندونيزيا، ايران او قزاقستان په ګډون د ۱۷ هېوادونو ۲۲ ژورنالیستانو پکې ګډون کړی و او پر مهال يې د شينجيانګ اورمچي ښار، کاشغر ښار او ئيلي سيمې ته سفر کړی، له ځايي اوسېدونکو سره يې مخامخ خبرې کړې، دغه راز د چین او اروپا د باروړونکو اورګاډو له مرکز، د کاشغر لرغوني ښارګوټي، د ئيلي ښار له ځانګړو واټونو څخه يې لیدنه کړې، چې پدې سره يې د شينجيانګ د اقتصادي او ټولنيز پرمختګ رښتينی وضعيت له نږدې لیدلی دی.

دغه خبريالان پدې نظر دي، چې د شينجيانګ اقتصاد ښه پرمختګ کوي، ټولنه يې همغږې او ثابته ده او کلتور يې غني او سمسور ساتل شوی چې د” یو کمربند او یوې لارې” وړانديز د پلي کېدو له لسو کلونو راهيسې  په دې سيمه کې د ترلاسه شوو پرمختګونو ښکارندويي کوي.

د جرمني د برلين ورځپاڼې د اقتصادي څانګې اېډيټر سيمون  ماکس زېس (Simon Max Zeise) د اورمچي ښار په نړيوال بازار کې د خپلې لور لپاره ډالۍ اخيستې او ويلي يې دي، چې په دې بازار کې يې د شينجيانګ سمسور اقتصادي پرمختګ احساس کړی دی. هغه وويل، ما رښتينی شينجيانګ ليدلی. په جرمني کې په لارو کې کله کله سوالګر ګرځي، خو په شينچيانګ کې سوالګر نه ليدل کېږي او ځايي اوسېدونکي روزګار پيدا کوي او ښه ژوند لري.

د ماليزيا د نوي تنګي ورځپاڼې اېډيټر ارمان بن احمد ويلي، زما په اند د شينجيانګ اقتصادي وده ښه لرليد لري. په راتلونکو څو کلونو کې د یو کمربند او یوې لارې وړانديز د اړوندو پروژو په پلي کېدو سره به دغه سيمه لاشتمنه شي.

شينجيانګ له لرغونې زمانې راهيسې يوه داسې سيمه ده چې ډول ډول کلتورونه پکې پيوند او يوځای کېږي. يادو ژورناليستانو د روزنیزې برنامې پر مهال د شينجيانګ سيمې له موزيم څخه لیدنه وکړه، د شينجيانګ هنري تياتر د موقام هنري ډلې ننداره يې وکتله او د شينجيانګ د کلتور د ساتلو او پرمختګ په اړه په يو لړ ناستو کې يې ګډون وکړ.
د ايران د انلاين نیوز خبري اژانس مرستيال عمومي اېډيتر محمد رضا نوروزپور ويلي، په شينجيانګ کې د بېلابېلو قومونو خلک  مختلف رواجونه او په مختلفو دينونو عقيده لري، خو هغوی بيا هم په همغږۍ سره ګډ ژوند کوي، دا ډېر ښه دی.
يادو ژورنالیستانو همدارنګه د شينجيانګ له اسلامي مدرسې او د کاشغر ښار له عیدګاه جومات څخه لیدنه وکړه. کاناډايي ژورنالیست دونوان رالف مارتين ويلی، په شينجيانګ کې خلک پر دينونو د عقيدې ازادي لري. ځيني کسان فکر کوي چې د شينجيانګ خلک ازادي نه لري، هغوی رښتينی معلومات نه دي ترلاسه کړي.

سږکال د یو کمربند او یوې لارې وړانديز د وړاندې کېدو لسمه کلیزه ده. د دغو ژورنالیستانو په اند، د چين او اروپا ترمنځ د بار وړونکو اورګاډو مرکز د دغه وړانديز د پلي کېدو لپاره د اړوندو پروژو ښه نمونه ده. د قزاقستان د لومړي نيوز ويبپاڼې اېډيټر يرجان باګداتوف د چين او قزاقستان د سرحدي سيمو ترمنځ د همکارۍ له مرکز څخه د ليدنې پر مهال ويلي، چې هغه داسې احساس کوي لکه بېرته چې خپل کور ته ستون شوی وي، د هغه په وينا ، دغه مرکز د قزاقستان او چين ترمنځ، همدارنګه د چين او اروپا ترمنځ د تګ راتګ لپاره اسانتياوې برابروي.

د بلژيک ژورنالیست فرانک ويليمس ويلي، چې هېواد ته يې د چين او اروپا ترمنځ اورګاډي هم رسېږي، د هغه په ښارګوټي کې د چين اورګاډي هم تګ راتګ کوي او د چين لخوا جوړ شوي موټرونه لېږدوي او دغه موټرونه په بلژیک کې ډېر د هرکلي وړ دي.
　　دغو ژورنالیستانو په شينجيانګ کې د ترهګرۍ او افراطيت پر ضد مبارزې له نندارتون څخه هم لیدنه وکړ او د ګڼ شمېر انځورونو او وېډيويي تصويرونو په کتلو سره يې په دغه سيمه کې د ترهګرۍ او افراطيت ضد مبارزې په برخه کې د لاسته راوړنو معلومات ترلاسه کړي دي.

د فيليپين ژورناليست موسوليني سينسوات ليداسان ویلي، لس کاله کېږي چې ما د ترهګرۍ او افراطيت ضد مبارزې څېړلې دي. دغه نندارتون ډېر معلومات راکړي دي. چين ترهګرۍ او افراطيت ضد مبارزې په برخه کې ډېر کارونه کړي او ډېرې لاسته راوړنې لري. هيله من يم چې هېوادونه د ترهګرۍ او افراطيت ضد مبارزې لپاره ګډې هڅې وکړي.