د ملګرو ملتونو د اقلیمي بدلون چوکاټي تړون د لاسليک کوونکو ۲۸ مه غونډه يا کوپ ۲۸ (COP28) د ډسمبر په درېيمه د عربي متحده اماراتو په دوبۍ کې پرانيستل شوه.

د کينيا، اتوپيا او سومالي هېوادونو په ګډون یو شمېر افريقايي هېوادونه په تېرو څلوېشتو کلونو کې له بې مخينې سختې وچکالۍ تازه تېر شوي او دا اوس بیا له سېلابونو سره مخ دي. د اقليمي بدلون د اړوندې څېړنې نتيجه ښيي، چې په دغو افريقايي هېوادونو کې وچکالي او سېلابونه د انسانانو د فعاليتونو په خاطر د رامنځته شوي اقليمي بدلون له امله شوي دي.

د يادو افريقايي هېوادونو تجربه د اقليمي بدلون يوازينی مثال نه دی. تېر کال په نایجريا کې ډېر سخت بارانونه واورېدل او په تېرو لسو کلونو کې بې مخیني سخت سېلابونه سبب شوي چې له امله يې په څلورو مياشتو کې  ۶۰۰ کسان مړه شوي، يو میليون او ۳۰۰ زره تنه بې کوره شوي او ۸۲ زره ودانۍ او ۱۱۰ زره هکتاره کروندې ويجاړې شوې دي.

يادې ټولې پېښې د نړیوال اقليمي بدلون په سبب رامنځته شوې. په ګرمه هوا کې زيات بخار شته او تبخيرېږي، چې د زیاتو وچکالیو او سېلابونو سبب کېږي.

په داسې حال کې چې په نړۍ کې د هوا تودخه لاپسې لوړه شوې او د اقليمي ناورين خطرونه ورځ تر بلې زیات شوي، زیاتو هېوادونو د اقلیمي بدلون د مخنيوي اهميت درک کړی دی. د کوپ ۲۸ په غونډه کې چې اوس په دوبۍ کې روانه ده، تر ۷۰ زرو زياتو کسانو ګډون کړی، چې پيمانه يې تر پخوانيوغونډو لويه ده.

عربي متحده امارات د سږنۍ غونډې د ترسره کولو ځای دی او دغه هېواد د انسانانو پر وړاندې ګډې ستونزې او ننګونې انعکاسوي. د عربي متحده اماراتو څه باندې ۶۰ کلن تاريخ له صنعتي انقلاب وروسته د بشري ټولنې د ۲۰۰ کلن چټک پرمختګ هنداره ګڼل کېږي. په دغه بهیر کې فوسيل سون توکي انسانانو ته ګڼ شمېر شتمنۍ جوړې کړې دي، خو د کارولو په بهیر کې يې د شنو خونو ګاز ايستل شوی چې په خاطر يې په منځني ختيځ کې په دوبي فصل کې د هوا تودخه مخ په لوړېدو ده او د پرله پسې وچکالۍ سبب شوې ده، دغه راز د سمندر سطحه يې هم مخ په پورته کېدو ده او په ساحلي ښارونو کې د اوسېدونکو ژوند ګواښي.

عربي متحده امارات د نړۍ پنځم لوی نفتي هېواد دی، د ډول ډول اقليمي ننګونو پر وړاندې دغه هېواد اوس اړ شوی چې د انرژۍ د توليد لارې چارې اصلاح کړي. د دغه هېواد پلازمېنې ابوظبۍ ته نږدې صحرايي سيمه کې لوی لمريز يا سولر برېښناکوټ الظفره (Al Dhafra ) جوړ شوی. دغه برېښناکوټ په نړۍ کې تر ټولو لوی سولر برېښناکوټ دی او د يوې چيني تصدۍ لخوا جوړ شوی او د ۲۰۰ زرو کورنيو اړتياوې پوره کولی شي، د يادونې وړ دا ده چې د دغه برېښناکوټ په فعالېدو سره هر کال د کاربن دای اکسايډ د ايستنې اندازه کې ۲ ميليونه  او ۴۰۰ زره ټنه کموالی راځي، چې دغه رقم د ۵۰۰ زرو موټرو د ايستل شوي  کاربن دای اکسايډ له رقم سره برابر دی او پدې سره په عربي متحده اماراتو کې پاکې انرژۍ د ټولو کارول شوو انرژيو په حجم کې له ٪ ۱۳ زیاته برخه جوړوي.

چين همېشه ايکولوژۍ ساتنې ته ډېره پاملرنه کوي او د اقليمي بدلون په مخنيوي کې ډېرې هڅې کوي. چين په نړۍ کې تر ټولو لويه د پاکو انرژيو برېښنايي توليدي شبکه جوړه کړې او له بيا کاروونکو انرژيو په استفادې يې د برېښنايي جنراټورونو ظرفيت له یو میليارډ او ۳۰۰ ميليونو کيلو واټو اوښتی دی. دغه راز په چين کې د هوا د کيفيت د ښه والي سرعت او په تېرو شلو کلونو کې يې د ځنګلونو د زیاتېدو سرعت په نړۍ کې تر ټولو چټک دی.

د الظفره سولر برېښناکوټ له جوړېدو مخکې چیني تصديو په ۲۰۱۹ م کال کې په افريقا کې د ګاريسا (Garissa) ۵۰ميګاواټه سولر برېښناکوټ جوړ او فعال کړی چې هر کال تر ۷۶ ميليونو کيلوواټ اور (kWh)  زیاته برېښنا توليد وي او د ۷۰ زرو کورنيو د ۳۸۰ زرو کسانو اړتياوې پوره کوي. سربېره پردې چيني تصديو په ۲۰۱۷ م کال په جنوبي افريقا کې د باد برېښناکوټ  جوړ کړی او اوس په انګولا کې د افريقا تر ټولو لوی د اوبو برېښناکوټ د جوړولو په حال کې دی.

د کوپ ۲۸ غونډه کې د بېلابېلو هېوادونو ګډونوال اوس د ځمکنۍ کرې او انسانانو پر راتلونکې تمرکز کوي. د چين مشرانو ويلي چې هېواد به يې د مسئول هېواد په توګه له نورو هېوادونو سره د اقليم د مديريت لپاره ګډ کار وکړي او خپلې پوهې او بصیرت به وکاروي.