د تيسلا (Tesla) برقي موټرو د بيټرۍ برابروونکي د جاپان (Panasonic) شرکت په دې وروستيو ورځو کې اعلان کړی، چې له جدي فکر وروسته يې د امريکا په اوکلاهوما ايالت کې د برقي موټرو د بيټرۍ جوړولو فابريکې د جوړولو له پلان څخه لاس واخيست. دا يوازينۍ بېلګه نه ده.

د کوريا جمهوريت (LG) شرکت له (GE) شرکت سره د همکارۍ له لارې په امريکا کې د برقي موټرو د بيټرۍ جوړولو پلان د تر نامعلومې مودې ودراوه. د چين د تايوان سيمې د سيميکونډيوکټور د توليد شرکت (TSMC) اعلان کړی، چې د مجربو کارګرو د کمښت له امله په امريکا کې د خپل توليد موده د ۲۰۲۵کال تر اکتوبر مياشتې پورې وځنډول شوه. د جاپان د (HONDA) شرکت له (GE) شرکت سره د همکارۍ له لارې د ارزانو برقي موټرو د توليد له پلان څخه د ځان وتلو اعلان کړی، د (فورډ) شرکت د کوريا جمهوريت له (SK On)شرکت سره د امريکا په کينټاکي ايالت کې د برقي موټرو د بيټرۍ توليدي چارې هم درولې دي. سره له دې چې د امريکې حکومت د توليدي تصديو جوړولو لپاره يو لړ هڅوونکې تګلارې تدوین کړې، خو ولې یې بازار دومره ښه نه دی؟

شرکتونه په يو ځای کې د فابريکو جوړولو په چارو کې له پانګونې مخکې بايد د اصلي لګښتونو، ګټو، ځايي بازار، عمومي چاپېريال، د توليدولو چارو ځنځير او اړوندو ترتيباتو په هکله د جامع شرايطو فکر وکړي او له جدي څېړنې وروسته پرېکړه کولی شي.

د پانګونې اصلي لګښتونو ته په کتو: د جاپان د (Panasonic) شرکت د خبر په قول، اوس د امريکا په کانساس ايالت کې د فابريکو جوړولو اصلي لګښت له اټکل څخه زيات شوی، نو په اوکلاهوما ايالت کې د يوې بلې فابريکې جوړول ډېر مشکل دی. د جاپان د (HONDA) شرکت اجرائيه مشر توشيهيرو ميبي وويل، چې لوړ اصلي لګښت په امريکا کې د فابريکې له جوړولو څخه د لاس اخيستلو يو عمده لامل دی. د تصديو لپاره د لوړو اصلي لګښتونو تر شا په امريکا کې د برقي موټرو د توليدولو ځنځير مسئله ښکارندویي کوي. اړوندو کارپوهانو په اشارې سره ويلي، چې امريکا د برقي موټرو د بيټرۍ د اصلي موادو د استخراج او چمتو کېدو په برخه کې په وارداتو تکيه دی، دغه راز د انرژيو، د ملکیتونو استفادې او د کارګرو د ګومارلو لپاره اصلي لګښتونه زيات دي، نو د تصديو جوړېدو لپاره سترې پانګونې ته اړتيا لري. د تايوان (TSMC) شرکت په امريکا کې د مجربو کارګرو د کموالي لپاره د ماشينونو ځای پر ځای کولو په چارو کې حتې مشکلات لري. دا څرګند دی، چې په امريکا کې د توليدولو په چارو کې د کارګرو شمېر کموالي او د مرکزي شرايطو د نشتوالي ستونزې سختې بللې دي.

د پانګونې ګټو ته په کتو: شرکتونه غواړي له پانګونې وروسته ګټې تر لاسه کړي، نو يو ستر مصرفي بازار غواړي. خو د جاپان د (Panasonic) شرکت د روان کال په اکتوبر مياشت کې اعلان کړی، چې په شمالي امريکا کې د عصري برقي موټرو اړتياوې د کمېدو په حال کې دي او د برقي موټرو د بيټرۍ توليدولو څانګې د روان مالي کال اټکلي ګټې يې ۱۵سلنې ټيټې کړې. سربېره پر دې، په امريکا کې د برقي موټرو لپاره د بنسټيزو تاسيساتو مسئلې هم زياتې دي. د بازار د سروې څانګې( J.D.Power) د راپور له مخې، په امريکا کې برقي موټرو ته د برق برابرولو لپاره ګن شمېر تاسيسات خراب شوي. دغه راز د برقي لګښت لوړوالي او د برقي شبکې د ناثباتۍ له امله د روان کال په درېيمه ربع کې د برقي موټرو د پلورلو اندازه د امريکا د موټرو په بازار کې يوازې ۷اعشاريه ۹سلنه ونيوه.  

شرکتونه په يو ځای کې له پانګونې وروسته هغه عمومي اقتصاد او ثابت سوداګريز چاپېريال غواړي، چې د دايمي پرمختګ لپاره ګټور دی. خو په امريکا کې د پورونو اندازه ډېره لوړه ده، انفلاسيون لا لوړ پاتې دی، د توليدولو صنعت کې د کارګرو پر له پسې اعتصابونه پېښ شوي، په دې شرايطو کې شرکتونه د امريکا د سوداګريز چاپېريال په هکله انديښنې لري، دغه راز په امريکا کې د پيسو تګلارو هميشني بدلونونه، ناڅاپي سياسي پېښې کله کله رامنځته شوي، نو شرکتونه نور هم شکمن کوي.

سربېره پر دې، امريکا اقتصادي چارې سياسي کوي او په اړوندو تګلارو کې محدودیت زياتوي، چې د شرکتونو باور او امکانات کموي. د بېلګې په توګه «د چيپ (Chip) او د ساينس قانون» کې په ګوته شوي، چې اړوند شرکتونه بايد په امريکا کې د فابريکو جوړولو په وخت کې په نورو متکي نه وي.

 «د انفلاسيون کمولو قانون» کې دا راغلي چې له ۲۰۲۴کال څخه دې په امريکا کې د توليدي برقي موټرو لپاره په چين کې جوړ شويو بيټریو څخه استفاده ونه شي. داسې مقررات د شرکتونو لپاره ډېر خنډونه جوړوي. اوسمهال د چين لخوا توليد شوي د برقي موټرو بيټرۍ اندازه د نړيوال بازار څه دپاسه نيمه برخه نيسي او د بيټرۍ د ځينو اصلي موادو د برابرولو په برخه کې ۹۰سلنه غوښتنه پوره کولی شي، نو په دې چارو کې له چين سره د سوداګريزو اړيکو پرې کول دومره اسانه نه دي. د امريکا د موټرو په زرګونو مصرفوونکو شرکتونو په وروستيو کې حکومت ته پيغام استولی، چې د برقي موټرو د پرمختګ دغه افراطي پلان څخه لاس واخلي.

د امريکا ملکي وګړي په دې ډېره انديښنه لري، چې دغه هېواد ته په جبري ډول د توليدي چارو مخه نیول به نه يوازې د مصرفوونکو اصلي لګښتونه زيات کړي، بلکې د لویې مصرفي اندازې له امله انفلاسيون هم وده کولی شي.