په نړۍ کې د کډوالو مخ په سختېدونکي کړکيچ لاملونه کوم دي؟
CMG2024/06/24 15:21:06
شريکول:

چينايانو پخوا د کډوالۍ ژوند تجربه کړی او د سخت ژوند په اړه يې ډېر مالومات لري، خو اوس يې يوازې پخواني خلک ترخې تجربې يادوي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو ايجنسۍ په وروستيو کې يو راپور خپور کړی، چې له مخې يې په نړۍ کې د بې کوره کسانو شمېر د پر له پسې دوولسو کلونو لپاره زيات شوی او د ۲۰۲۴ م کال تر مې پورې ۱۲۰ ميليونو ته رسېدلی او نوی ريکارډ يې جوړ کړی دی.

ډېر کسان ښايي دا شک ولري، چې ولې د کډوالو بحران مخ په سختېدو دی؟

لاملونه يې د نړۍ په ګڼو ځايونو کې روانې جګړې او ګډوډۍ دي، چې ځينې هېوادونه ورته لمنې وهي.

د امريکا په مشرۍ ځينې لويديځ هېوادونه له اوږدې مودې راهيسې د جګړې د پيلولو هڅې او د نورو هېوادونو په کورنيو چارو کې څرګندې لاسوهنې کوي او ځای ځای یې بشري ناورينونه راپورته کړي دي. شنونکي همدا جګړې او ترينګلتيا  تر ټولو لوی لاملونه بولي.

امريکا د سپتمبر د يوولسمې پېښې وروسته د ترهګرۍ ضد د مبارزې په نوم څو جګړې پيل کړي، چې په پایله کې يې د کډوالو شمېر ډېر شوی دی.

امريکا په ۲۰۰۱ م کال کې د ترهګرۍ ضد د مبارزې په پلمه پر افغانستان يرغل وکړ، چې له امله یې په تېرو شلو کلونو کې ۱۱ ميليونه افغانان کډوال شوي او شاوخوا ۲۳ ميليونه یې له لوږې سره مخ دي.

امريکا پر عراق د ګڼ وژنې وسلو د لرلو تورونه لګول او په ۲۰۰۳ م کال کې يې په همدې پلمې پر دغه هېواد برید وکړ، چې له امله یې يو ميليون عراقيان کډوال او بې کوره شوي دي.

امريکا له ۲۰۱۱ م کال راهيسې د سوريې په کورنۍ شخړې کې لاسوهنې کوي، چې له امله يې ۱۳ ميليونو سوريايانو خپل کورونه پرېښودلي او کډوال شوي دي.

امريکې په سوریې کې د پوځي عملياتو ترڅنګ د دغه هېواد ډېر نفت او محصولات هم غلا کړي دي.

اوسمهال د سوريې دننه ۱۴ ميليونه او شپږ سوه زره سوريايان بشري او اړينو مرستو ته اړتيا لري.

امريکې او ناټو په ۲۰۲۲م کال کې د اوکراين او روسيې ترمنځ تاوتريخوالي ته لمن ووهله، چې له امله یې لوی کړکېچ راپورته شوی او لا يې هم د پای ته رسېدو څرک نه لګيږي.

د دغه جنګ له امله ۱۴ميليونه اوکراينيان بې کوره شوي او شاوخوا شپږ ميليونه او پنځه سوه زره یې اړ شوي، چې خپل هېواد پرېږدي او نورو هېوادونو ته پناه يوسي.

دا تر دوهمې نړيوالې جګړې وروسته په اروپا کې د کډوالو تر ټولو سخت بحران بلل کيږي.

امريکا د فلسطين او اسرائیل ترمنځ د روان جنګ په درشل کې اسرائيل ته پر له پسې وسلې او تجهيزات ليږدوي، چې له امله يې ګڼو فلسطينيانو ته مرګژوبله اوښتې او په غزې کې يې څه باندې يو ميليون او اووه سوه زره کسان بې کوره کړي دي.

د نړيوال بانک او ملګرو ملتونو تازه راپور ښيي، چې په غزې کې ۸۴ سلنه روغتيايي تأسيسات، ۹۲ سلنه لوی سړکونه او ۸۰ سلنه ښوونځي ويجاړ اويا زيانمن شوي او د ۷۵ سلنه خلکو کورونه ویجاړ شوي او څه باندې نيمه برخه نفوس يې له لوږې سره مخ شوی دی.

 فلسطين او اسرائيل په غزې کې د اوربند په هکله څو پړاويزې خبرې وکړې، خو هېڅ پرمختګ يې نه دی موندلی او د اسرائيل کلک دريځ د ياد حالت د رامنځته کېدو مستقيم لامل دی او بل لامل يې له اسرائيل څخه د امريکا ملاتړ سره نېغ تړاو لري.

د نړۍ مختلفو هېوادونو په غزې کې د اسرائيل پر پوځي عملياتو نيوکې کړي، خو امريکې بيا د ملګرو ملتونو په امنیت شورا کې د يادو ښکيلو خواوو ترمنځ د اوربند او په دغه سازمان کې د يو خپلواک هېواد په توګه د فلسطين د رسمي غړيتوب په هکله مخالفې رايې کارولي او د دې ترڅنګ اسرائيل ته ډېر مهمات او وسلې ليږدوي، چې همدا کړنې يې د يادې شخړې د لا سختېدو لامل کرځيدلې دي.

امريکا باید د فلسطينيانو د دردونو او غمونو پړه پر غاړه واخلي.

که د نړۍ تېر څو کلن تاريخ ته کتنه ولرو، نو پوی به شو، چې هر ځای کې جګړه راپورته شوې، تر شا یې د امريکې لاس وي.

د جون شلمه نېټه د کډوالو له نړيوالې ورځې سره برابره وه. دا ورځ يوازې د کډوالو په نوم نومول شوي، خو د دوی ستونزې ورځ تر بلې زیاتيږي.

که کوم هېواد د بادارۍ په لټه وي، نو د کډوالو بحران به نور هم سختيږي او د ټولو ژوند ته به ګواښونه جوړ کړي.