قزاقستان د تېر کال په جولای مياشت کې د شانګهای د همکاريو سازمان دوراني مشري ترلاسه کړه او تر دې مهاله یې د سږنۍ سرمشريزې لپاره د چمتووالي په موخه چې د جولای په درېيمه او څلورمه نېټه جوړيږي له ۱۴۰ ډير فعاليتونه او سلا مشورې ترسره کړې دي. دا سرمشريزه نه يوازې دا چې د شانګهای د همکاريو سازمان لپاره د اهميت وړ ده، د قزاقستان لپاره هم تاريخي ارزښت لري او تمه کيږي چې بېلاروس پکې د سازمان د لسم غړي په توګه ومنل شي.
سرمشريزه به پر پراخيدو سربېره، سيمه ييز او نړيوال سياستونه او د نړۍ په کچه متزلزل جيوپوليټيکي او اقتصادي وضعيت هم وڅېړي. نننۍ نړۍ له سيمه ييزو او نړيوالو مسلسلو تودو مسايلو سره د تزلزل او لېږد يوې نوې مرحلې ته داخله شوې ده. په هر صورت، د شانګهای د همکاريو سازمان تل د هر اړخيزو همکاريو د سازمان په توګه خپل دريځ ته ژمن دی او هېڅکله یې د هېڅ هېواد يا هېڅ نظامي بنسټ پر وړاندې د نظامي اتحاد رويه نه ده خپله کړې.
په شخړو کې د شانګهای د همکاريو سازمان د ښکېلولو لپاره له هڅو سره سره دغه سازمان خپل متوازن دريځ ساتلی او امنيت یې د همکاريو د برخې يو لومړيتوب دی. د شانګهای د همکاريو سازمان په چوکاټ کې به غړي هېوادونه له خنډونو لکه ترهګرۍ، بېلتونپالنې، توندلارۍ، سايبري بريدونو، سازمان شويو جرمونو او د نشه يي توکو له قاچاق سره د مبارزې لپاره ارزښتناک وړانديزونه وکړي.
تر سرمشريزې وروسته به د شانګهای د همکاريو سازمان دوراني مشري چين ته وسپارل شي. موږ پر سازمان د چين د دوراني مشرۍ په موده کې د سرمشريزې د پايلو د تعقيب او د اجماع د لا ډير ټينګښت په تمه يو.
قزاقستان د کمربند او لارې نوښت د پيل ځای او د ياد نوښت مهم ونډه وال دی. په ۲۰۱۳ کال کې د چين د دولت رییس شي جين پينګ د قزاقستان په پلازمينه استانه کې د ورېښمو لارې اقتصادي کمربند طرحه وړاندې کړه. د شانګهای د همکاريو سازمان له رامنځته کېدو شل کاله وروسته د يوه سيمه ييز نړيوال سازمان په توګه د پام وړ نړيوال شهرت موندلی دی. د ياد سازمان ډيری غړي هېوادونه د کمربند او لارې وړاندیز په چوکاټ کې هم له چين سره همکارۍ لري چې له کبله یې دغه سازمان د کمربند او لارې وړانديز د مشترک رغون پر مهم چوکاټ بدل شوی دی.
د قزاقستان ولسمشر قاسم جومارت توکايف په مختلفو نړيوالو فورمونو کې پر دې ټينګار کړی چې هېواد یې د کمربند او لارې نوښت ملاتړ کوي او چمتو دی چې په چوکاټ کې یې همکارۍ لا ډېرې پراخې کړي. په وچه کې ايسار قزاقستان د ايروشيا سيمې په زړه کې واقع دی چې اسيا او اروپا، شمال او جنوب سره نښلوي. دغه هېواد هيله لري چې د ترانزيټي ترانسپورټي امتياز په کارولو سره د کمربند او نوښت وړانديز له لارې د اقتصادي پراختيا لپاره نوي فرصتونه ومومي.
د چين – قزاقستان همکاريو د کمربند او نوښت وړانديز تر چوکاټ لاندې د پام وړ پايلې درلودلې دي. دغه دواړه هېوادونه دا مهال تر سرحدونو اوښتې درېيمه رېل پټلۍ رغوي چې د قزاقستان اياګوز د چين په شمال ختيځ کې شينجيانګ د ايغور کورواکې سيمې له تاچينګ سره نښلوي. په ورته مهال د څلورمې رېل پټلۍ د جوړولو پر شونتيا هم خبرې روانې دي. دغه مشارکتي پروژې د کمربند او لارې نوښت په چوکاټ کې د همکاريو لپاره د پراخ ليدلوري او باالقوه ځواک شتون څرګندوي.
د چين – قزاقستان د دايمي جامع ستراتيژک مشارکت کچه بې مخينې ده چې د متقابل باور او لوړې کچې متقابل درناوي په وسيله تعريفيږي. دا هغه څه دي چې د دواړو هېوادونو د مشرانو ډيپلوماسۍ ته یې نسبت ورکول کيږي.
د رييس شي جين پينګ او ولسمشر توکایف تر رهبريو لاندې د چين او قزاقستان د ګډ برخليک دوه اړخيزې ټولنې د رامنځته کولو لپاره فعالې هڅې روانې دي. ولسمشر توکايف د تېر کال له مې مياشتې بیا د سږ کال تر مارچ مياشتې پورې درې ځلې چين ته سفر کړی، په داسې حال کې چې د شانګهای د همکاريو سازمان په سرمشريزه کې د ګډون لپاره د چين د دولت د رييس سفر قزاقستان ته د نوموړي پنځم سفر کيږي. د دواړو هېوادونو د مشرانو مکررو تعاملاتو د دوه اړخيزو اړيکو د پراختيا چاره د پام وړ چټکه کړې ده.
رييس شي جين پينګ د ۲۰۲۲ کال په سپټمبر کې قزاقستان ته د سفر پر مهال په احتياط سره د راتلونکو ديرشو طلايي کلونو د تنظيمولو اعلان وکړ. دا ښيي چې يادو هېوادونو ديرش کاله په برياليتوب سره طی کړي او د لا ډيرې روښانه راتلونکې په لټه کې دي.
په وروستيو کلونو کې د چين – قزاقستان اقتصادي همکارۍ په مختلفو برخو لکه انرژۍ، ترانسپورټي خدمتونو، پانګونې او مالي مسايلو کې لا ډيرې ژورې شوې دي. دا په داسې حال کې دي چې د دواړو تر منځ کلتوري او ولسي تبادلې هم د پام وړ پراخې شوې دي. دا هر څه موږ پر دې باوري کوي چې د چين – قزاقستان د اړيکو راتلونکي ديرش طلايي کلونه به له متقابلو ګټو ډک وي، د دواړو لورو تر منځ ښه ګاونډيتوب، دوستي او متقابل درناوی به لا تقويه شي.